روانشناسی عروسک بازی

با روانشناسی عروسک بازی کودکان آشنا شوید

بازی کردن برای کودکان، راهی است که با آن وارد دنیای واقعی می‌شوند. کودکان به وسیله بازی می‌توانند برای اولین بار و به طوری مستقل، رابطه معناداری را خلق کنند، از بیانشان برای توصیف احساسات خود استفاده کنند یا آرزوها، خواسته‌ها و نیازهایشان را بروز دهند. 
با خرید عروسک پولیشی گربه به بازی کردن کودک خود نگاه کنید! با دانستن روانشناسی بازی‌ها می‌توانید کودکتان را بشناسید. بازی کردن به ویژه با عروسک‌ها آنقدر اهمیت دارد که سال‌ها یکی از موضوعات مورد علاقه روانشناسان کودک و پژوهشگران این حوزه در دنیا بوده و هست. اینجا سعی داریم با کند و کاو درباره روانشناسی عروسک بازی، رازهای پشت پرده این بازی‌های به ظاهر ساده کودکان را کشف کنیم. 

چرا عروسک بازی مهم است؟

در سالیان اخیر متاسفانه با رواج بازی‌های موبایلی و کامپیوتری، بچه‌ها زمان کمتری را به عروسک بازی اختصاص می‌دهند. اما نکته این است که بازی با اسباب بازی و به ویژه عروسک پولیشی حیوانات برای کودکان بسیار ضروری است. عروسک‌ها در دنیای کودکانه به طور معمول، نقشی از دنیای واقعی را بر عهده دارند و همین موجب می‌شود، کودکان از سنین خردسالی، مهارت‌های اجتماعی را تمرین کنند. ضمن اینکه بسیاری از موارد آموزشی و تربیتی با گفتار مستقیم والدین تاثیر چندانی ندارند؛ در حالی که اگر همان موارد را از طریق عروسک‌ها به کودک خود منتقل کنید، حتما نتیجه بهتری می‌گیرید. 
هنگامی که کودک با عروسک‌هایش بازی می‌کند، همزمان نیروهای جسمی و ذهنی و تصورات و تخیلات او شکوفا می‌شوند. او در دنیای مستقل خود می‌تواند حق انتخاب داشته باشد که با عروسکش چه رفتاری را بروز دهد؟ چگونه با او صحبت کند؟ چقدر دوستش داشته باشد؟ در واقع با عروسک‌ها و در کنار آن‌هاست که کودک به درکی از شخصیت بیرونی و اجتماعی خود می‌رسد.

تاثیرات روانشناسی عروسک بازی در کودکان 

محیط بازی برای بچه‌ها، محیطی امن و آرام است که کودک خود، آن را ساخته و به آن اعتماد دارد. وجود یک عروسک در این محیط امن، به او این امکان را می‌دهد که هر چه در دنیای واقعی دیده و تجربه کرده، در دنیای بازی و با عروسک‌هایش، آنطور که دلش می‌خواهد و با احساس امنیت و اعتماد، بازنمایی و مجددا تجربه کند. مثلا کودکی را تصور کنید که شاهد دعوای دو نفر بوده –پدر و مادر یا یک دعوای خیابانی- و حالا با عروسکش فرصت درک و هضم رخداد بیرونی را فراهم می‌کند. شاید یک دعوا میان عروسک‌هایش راه بیندازد و سپس برای حل و فصل مشکل به روش کودکانه خودش وارد شده و عروسک‌هایش را دعوت به آرامش کند. همین عمل موجب بیرون‌ریزی احساسات و تفکرش درباره این ماجرا در محیطی امن و آرام خواهد شد و در نتیجه استرس کودک را از بین خواهد برد. 
نمونه‌های بسیاری از کارکردها و تاثیرات روانشناسی عروسک بازی بر کودکان طی پژوهش‌هایی بین‌المللی مورد بررسی واقع شده است. اینجا به چند کارکرد و تاثیر اصلی عروسک بازی پرداخته‌ایم:

روانشناسی عروسک بازی و کمک به رشد شخصیتی در کودک 

عروسک‌ها می‌توانند نمادی از دنیای بیرون باشند. حالا کودک در مواجهه مستقل خود با آن‌ها تصمیم می‌گیرد که چگونه شخصیتی باید داشته باشد. تمایلات، نیازها، درد دل‌ها، استرس‌ها و ناراحتی‌هایش را برای عروسکش می‌گوید؛ خیلی وقت‌ها روانشناسانِ کودک به والدین توصیه می‌کنند به صورت پنهانی، بازی کردن و گفتگوی کودکشان را با عروسک‌هایش شاهد باشند. این راهی است که بتوانید از طریق آن، درونیات و شخصیت واقعی کودک خود را بشناسید. 
 

روانشناسی عروسک بازی و کمک به رشد خلاقیت در کودک 

اگر توجه کرده باشید، می‌بینید که کودکان یک بازی خاص و مورد علاقه خود را بارها و بارها انجام می‌دهند. بیشتر که دقت کنید، متوجه می‌شوید که هر بار در یک قسمت از آن بازی، خلاقیت به خرج می‌دهند و به نوعی از نو و با یک روش تازه بازسازی‌اش می‌کنند. به این شکل، کودک تصمیم می‌گیرد تجربیات جدیدش را نیز وارد ماجرای هر روزه‌اش کند و اینگونه در راه خلاقیت قدم برمی‌دارد.

راهی برای شناخت دنیای واقعی و نقش کودک در آن 

براساس روانشناسی عروسک بازی، وقتی کودک عروسک بازی می‌کند در واقع هم از او انتظار دارد و هم عروسکش به عنوان یک موجود زنده متقابلا انتظارات و توقعاتی از کودک خواهد داشت. مثلا وقتی کودک در نقش مادر، عروسک خود را بغل می‌کند و به او غذا می‌دهد یا برایش هدیه می‌خرد، در واقع در حال یادگیری این مسئله است که او هم قرار است نقشی در زندگی دیگران ایفا کند.
تاثیر روانشناسی عروسک بازی در اعتماد به نفس کودک
باید قبول کنیم حتی بهترین پدر و مادرها هم گاهی سرگرم کارهای خود می‌شوند، گرفتار یا حسابی خسته هستند و همین شاید موجب کم‌توجهی حتی ناخواسته به کودک شود. اما عروسک چنین موجودی نیست. هیچ‌گاه کاری مهم‌تر از توجه به بچه که به نوعی صاحب و مالک اوست، ندارد. با عروسک‌ها، همه چیز همیشه تحت اختیار و اراده کودک قرار می‌گیرد و همین مسئله موجب تمرین اعتماد به نفس و تقویت این حس درون کودک می‌شود. به او حس کارآمدی می‌دهد و احساس ارزشمندی و مهم بودن را در موقعیت‌های ساخته شده در کنار عروسکش، تجربه می‌کند. 

روانشناسی عروسک بازی و کمک به بیان کودک 

بچه‌ها هنگام بازی با عروسک‌هایشان، چه چند نفری باشند یا تنها، بسیار صحبت می‌کنند. مخاطب این صحبت‌ها قبل از هرکسی عروسک‌ها هستند. در میانه این گفتگوها کودک می‌آموزد که می‌تواند احساسات مختلفی مثل ترس، خشم، عشق و شادی را چطور با کلمه‌ها بیان کند. تمامی لحن‌هایی که از میان گفتگوهای بزرگسالان شنیده، از طریق عروسک بازی، تمرین می‌کند و همین موجب رشد و تقویت تجربیات کلامی و بیان کودک خواهد شد. 

ویژگیِ درمانی عروسک بازی برای کودکان 

بسیاری از مشکلات عاطفی و ارتباطی کودکان با بازی و به ویژه با وجود عروسک‌ها قابل بهبود و درمان است. موقعیت‌های استرس‌زا برای کودکان نیز با دادن یک عروسک به آن‌ها می‌تواند برایشان قابل تحمل شود. کودکان هم مثل بزرگسالان و حتی بیش از آن‌ها نیاز به برون‌ریزی احساسات و ناگفته‌های خود دارند. عروسک‌ها این فرصت را به آن‌ها می‌دهند که در فرایند درمانِ یک ترومای عاطفی یا یک تجربه تلخ، احساسات خود را بروز دهند.  

پسرهایی که عروسک بازی می‌کنند

روانشناسان، بازی با عروسک‌ها را برای کودکان، امری طبیعی و ذاتی می‌دانند که در تمام طول تاریخ وجود داشته است. هنگام بازی با عروسک در واقع تمرین می‌کنیم که مهربان و همدل باشیم و این موضوع هیچ ارتباطی به جنسیت ندارد. در واقع بسیاری از نکات تربیتی که به کودکان یاد می‌دهیم، برخاسته از عرف و مدل‌های آموزشی جامعه است. اما ذات انسانی از کودکی، تمایل چندانی به دسته‌بندی جنسیتی در هیچ موضوعی ندارد و طی مرور زمان –بین 4 تا 6 سالگی- و با تربیت است که همه چیز به دو قسمت دخترانه و پسرانه برای کودکان تقسیم می‌شود. بسیاری از موارد مثل «گریه نکردن پسرها»، «عروسک بازی نکردن پسرها» یا «لوس و نازنازی بودن دخترها» حاصل کلیشه‌های تربیتی اشتباه است. برای داشتن جامعه‌ای سالم‌تر، بهتر است کودکان را در انتخاب بازی‌هایشان آزاد بگذاریم. 
اگر این مطلب بهتون کمک کرد می توانید در باره فواید بازی با عروسک های پولیشی و نرم برای کودکان هم مطالعه کنید.

در پایان اگر فرزندی دارید که همیشه سرگرم بازی با کامپیوتر و موبایل است، سعی کنید او را ترغیب به بازی با عروسک‌هایش کنید. برایش چندتا عروسک به انتخاب خودش بخرید و بعضی وقت‌ها پنهانی، نگاهش کنید که با عروسکش چه می‌گوید. این شاید زیباترین تصویر عمرتان باشد.